เสฏฐวุฒิ อุดาการ
คำถามคลาสสิคข้อหนึ่ง
ทำไมบุคคลที่เคยมีแนวคิดเสรี บางคนหัวก้าวหน้า แต่เมื่อถึงจุดหนึ่งของชีวิต กลับแปรเปลี่ยนไปทำในสิ่งที่ตรงกันข้ามกับจุดยืนและความเชื่อดั้งเดิม
สหรัฐฯ ยุคเรแกนมาจนถึงบิล คลินตัน เชื่อว่าระเบียบโลกแบบเสรีนิยม คือ จุดจบของประวัติศาสตร์
กลไกลสหประชาชาติสามารถป้องกันสงครามใหญ่ได้ กลไกการค้าโลกกระจายความมั่งคั่งไปทั่วโลก
ทุกคนเชื่อว่าภาวะการพึ่งพากันทางเศรษฐกิจ จะทำให้มหาอำนาจต้องคิดหน้าคิดหลังให้ดีก่อนก่อสงคราม
เพราะราคาที่ต้องจ่ายในแต่ละครั้งนั้นมหาศาล และอาจทำให้ผู้นำตกเป็นที่นั่งลำบากหรือสูญเสียอำนาจได้
ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดคือการประกาศกฎอัยการศึกของผู้นำเกาหลีใต้ที่ระบอบประชาธิปไตยเริ่มตั้งมั่นได้ระดับหนึ่งแล้ว
อย่างไรก็ตาม การผงาดขึ้นของจีนในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ทั้งด้านเศรษฐกิจและการทหาร
ทำให้ชนชั้นนำสหรัฐฯ ตั้งคำถามถึงระเบียบโลกเสรีนิยมที่พวกเขาเองพยายามค้ำจุนมาหลายปี
เมื่อสงครามรัสเซีย-ยูเครน ปะทุขึ้น ตามด้วยสงครามและความขัดแย้งทั่วโลก
ทำให้หลายคนมองว่าระเบียบโลกเสรีนิยมกำลังล่มสลาย จึงพยายามมองว่าสิ่งอื่นมาทดแทน
การกลับมาของโดนัลด์ ทรัมป์ ตอกย้ำภาวะความไม่มั่นคงนี้ได้ดี
Carl Schmitt เป็นชื่อที่นักศึกษากฎหมายรัฐธรรมนูญทั่วโลกรู้จัก
ด้านหนึ่ง Schmitt มีคุณูปการมหาศาลต่อวงการกฎหมายและรัฐศาสตร์โลก
แต่ในอีกด้านหนึ่ง เขาคือผู้สนับสนุน Nazi ตัวยง
Schmitt เชื่อว่าลัทธิเสรีนิยมนั้นเปราะบางและไม่สามารถพาประเทศพ้นจากภาวะวิกฤติได้
จึงจำเป็นต้องมี “ผู้นำ” ที่แข็งแกร่งและมีวิสัยทัศน์ในการนำพาประเทศชาติให้พ้นภัยได้
ความเชื่อแบบเดียวกับ Schmitt กำลังแพร่กระจายไปในสังคมอเมริกันทุกหย่อมหญ้าราวกับพิษไข้
บางคนเรียกสภาวการณ์นี้ว่า “Schmitt Fever”
บ้างก็เรียกว่าเป็นการ “เอาคืน” ของอนุรักษ์นิยม หรือ Empire Strikes Back
ภาวะนี้กำลังเกิดขึ้นทั่วโลก รวมถึงประเทศไทย
หากไม่เฝ้าระวัง อาจนำไปสู่หลุมพรางที่จะทำลายประเทศอย่างร้ายแรงได้
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การเสื่อมค่าลงของระบอบเสรีประชาธิปไตย ซึ่งอาจจะถูกแทนที่ด้วยระบอบประชาธิปไตยแบบถูกกำกับดูแล หรือการให้อำนาจผู้นำอย่างเต็มเปี่ยมจนแทบไม่ต่างอะไรจากระบอบอำนาจนิยม
บางทีเมียนมาหรือจีนอาจจะก้าวเข้ามาเป็นผู้นำของระบอบดังกล่าว
การมี Statemens จึงมีความสำคัญในการประคับประคองประเทศไม่ให้เดินไปในทิศทางดังกล่าว
คนตัวเล็กตัวน้อยนี่แหละที่จะหยุดยั้งไม่ให้ประเทศก้าวไปสู่วิกฤติได้
บางทีจิตวิญญาณของเสรีไทยที่เป็นจุดเริ่มต้นของหลายสิ่งหลายอย่าง
อาจจะต้องกลับมาอีกครั้ง
