เสฏฐวุฒิ อุดาการ เขียน
“Ubi bene ibi patria จำถ้อยคำนี้ได้ไหม ลูกแม่”
“หนใดที่ใจเจ้ามีสุข หนนั้นคือบ้านของเจ้า”
“เราจะพบที่ของเรา ลูกรักของแม่ เราจะพบที่แห่งนั้น จงเก็บความทรงจำทั้งหมดนี้ไว้ในใจของลูก ลั่นกลอนปิดมันไว้ให้แน่น มันจะอยู่ในนั้นตลอดไป แม่สัญญา”
Advertisement
Tolkien (2019) ไม่ใช่หนังสำหรับทุกคน เพราะการนั่งชมคู่พระนางถกกันเรื่องสัทศาสตร์และภาษาศาสตร์เป็นเวลาหลายนาที อาจทำให้ใครที่มิได้หลงใหลในวรรณกรรมสลบคาที่นั่งได้ หรือแม้แต่แฟนหนังสือ The Hobbit และ Lord of the Ring ที่ปรารถนาจะเห็นส่วนอ้างอิงแบบประจักษ์ชัดไปถึงมหากาพย์แห่งมิดเดิ้ลเอิร์ธก็อาจจะต้องผิดหวัง เพราะ Tolkien ไม่ได้พูดถึงเรื่องราวของมหาสงครามแห่งแหวน และตำนานที่เกี่ยวข้องโดยตรง แต่ค่อย ๆ เผยให้เราเห็นถึงเค้าโครงของมหากาพย์ดังกล่าวที่โทลคีนสกัดมาจากประสบการณ์ในแต่ละฉากชีวิตของเขา
Tolkien จึงเป็นหนังที่ฉายให้เราเห็นเจ อาร์ อาร์ โทลคีน ในฐานะมนุษย์ที่ถูกหล่อหลอมด้วยความสูญเสีย มิตรภาพ ความรัก สงคราม และความใฝ่ฝัน ซึ่งนั่นก็เพียงพอแล้วที่จะทำให้หนังฟอร์มเล็ก ความยาวเพียงแค่หนึ่งชั่วโมงครึ่ง สามารถสร้างแรงบันดาลใจให้กับทุกคนที่มีใจรักในวรรณศิลป์ ในฐานะรอยจารึกที่เราฝากฝังไว้บนดาวเคราะห์สีฟ้าดวงนี้ แม้ว่าร่างกายจะสูญสลายไปตามกาลเวลาก็ตาม
แก่นของ Tolkien คือ มิตรภาพกับความรัก มิตรภาพในแง่นี้คือความสนิมสนมและความผูกพันทางจิตวิญญาณระหว่างกลุ่มเพื่อนในโรงเรียนที่โทลคีนคลุกคลีด้วยเป็นประจำ เป็นเพื่อนต่างชนชั้น ต่างฐานะที่ช่วยเติมเต็มชีวิตของเขา ให้พ้นจากความโดดเดี่ยวจากการสูญเสียแม่ไปตั้งแต่ยังเป็นวัยรุ่น หนังฉายสลับไปมาระหว่างฉากชีวิตของโทลคีนในฐานะร้อยโทแห่งกองทัพอังกฤษในสงครามโลกครั้งที่ 1 และนักอุดมคติที่เปี่ยมไปด้วยความฝันและพลังหนุ่ม เขาได้พบรักกับอีดิธ เด็กกำพร้าที่เติบโตขึ้นมาภายใต้ผู้อุปถัมภ์คนเดียวกัน และก็เป็นเธอคนนี้นี่เองที่กลายเป็นต้นแบบของนางพรายหรือเอลฟ์ในปกรณัมแห่งมิดเดิลเอิร์ธของโทลคีนในเวลาต่อมา
ความงดงามของ Tolkien คือ การชี้ให้เห็นถึงปัจจัยและสภาพแวดล้อมที่หล่อหลอมให้โทลคีนกลายมาเป็นนักเขียนและนักภาษาศาสตร์ที่สามารถสร้าง ‘โลก’ (World Building) อย่างมิดเดิลเอิร์ธขึ้นมาอย่างละเอียดถี่ถ้วนได้ เป็นแบบอย่างของงานวรรณคดีที่บรรจงสร้างสรรค์ขึ้นมาโดยปราศจากอิทธิพลของตลาด สำนักพิมพ์ หรือความต้องการของนักอ่าน เป็นการเขียนเพื่อตอบสนองการเขียนอย่างแท้จริง เขียนเพื่อดำรงอยู่
โทลคีนเขียนซิลมาริล ฮอบบิท และลอร์ดออฟเดอะริงขึ้น ส่วนหนึ่งเพื่อเป็นการเยียวยาตนเองจากความสูญเสียทั้งแม่ มิตรภาพ และความรักที่ถูกพรากไปจากความจริงของชีวิต ภาพความสาหัสากรรจ์ของสงครามยังติดตราอยู่ในตัวเขาตราบจนสิ้นลมหายใจ งานของโทลคีนจึงเป็นการผสมผสานระหว่างโลกทัศน์แบบนักอุดมคตินิยมและนักสัจนิยม ตรงที่มองว่าธรรมชาติของมนุษย์ที่โลภและกระหายอำนาจว่าเป็นบ่อเกิดของความชั่วร้าย และหนทางที่จะจัดการกับมันคือการลดทิฐิระหว่างกัน แสวงจุดร่วม สงวนจุดต่าง แล้วร่วมมือกันแก้ไขปัญหาที่ส่งผลกระทบต่อทุกชีวิตอย่างพร้อมเพรียงกัน เราถึงเห็นมนุษย์ คนแคระ เอลฟ์ และคนเล็ก ๆ อย่างฮอบบิทร่วมมือกันจัดการกับพลังอำนาจมืดจนประสบความสำเร็จในท้ายที่สุด
แม้ว่าในความจริง สิ่งที่โทลคีนปรารถนาจะเห็นจะเกิดขึ้นได้ยากในบริบทโลกปัจจุบันที่เหินห่างจากช่วงเวลาของสงครามใหญ่เป็นเวลานาน ความทรงจำเกี่ยวกับความโหดร้ายของสงครามเลือนรางลงไปจนแต่ละฝ่ายต่างมองไม่เห็นประโยชน์ของการร่วมมือกัน แล้วต่างมุ่งแสวงหาผลประโยชน์ส่วนตน
การย้อนกลับไปอ่านงานของโทลคีนและดูหนังเกี่ยวกับชีวประวัติของเขาอย่าง Tolkien ก็ช่วยย้ำเตือนเราได้ไม่น้อยว่าในโลกของความเป็นจริง แม้ว่าจะมีคนตัวเล็ก ๆ ที่ช่วยกันรักษาสันติภาพไว้อยู่เสมอ แต่กำลังของพวกเขาก็นับว่าน้อยนักที่จะทานทัดกับมหาอำนาจและกลุ่มคนที่กระหายอำนาจได้ แต่อย่างน้อย เป้าหมายของคนกลุ่มเล็ก ๆ เหล่านั้นก็สะท้อนให้เราเห็นความสำคัญของบ้าน บรรดาสี่ฮอบบิทในลอร์ดออฟเดอะริง ออกเดินทางเสี่ยงอันตรายพาแหวนไปหย่อนลงในเมาท์ดูมก็เพราะว่าพวกเขารักและหวนแหนไชร์ บ้านหลังน้อย ๆ ของพวกเขา
เพราะท้ายที่สุดแล้ว ปลายทางของการผจญภัยก็คือบ้าน เหมือนที่โทลคีนรอดชีวิตกลับมาจากสมรภูมิ แล้วเดินทางกลับไปหาอีดิธ นางเอล์ฟ อาร์เวนที่เป็นเสมือนบ้านแห่งหัวใจของเขา
“Ubi bene ibi patria หนใดที่ใจเจ้ามีสุข หนนั้นคือบ้านของเจ้า”
ปล. Lilly Collins ในบทอีดิธ รูปโฉมงดงามมาก
AdvertisementTags: หนัง Tolkien (2019), Tolkien รีวิว, ดูหนัง Tolkien, Tolkien ดูหนังออนไลน์, ดูหนัง Tolkien เต็มเรื่อง
